Tavuk ve genel olarak kuş yumurtalarının doğru şekilde kuluçkalanması için birçok koşulun yerine getirilmesi gerekir. Doğada bu işlemi içgüdüsel olarak kolayca yapan kuşların aksine, biz bu süreci makinelerle taklit etmek zorundayız. Bu taklit her zaman mükemmel olmasada, teknoloji doğayı daha verimli şekilde kopyalama konusunda büyük ilerleme kaydetmiştir.

Öne Çıkan Noktalar

• 🌀 Yapışmayı Önlemek İçin Çevirin: Yumurtayı çevirmek, embriyonun kabuk zarına yapışmasını önler — bu durum ölümcüldür.
• 🔄 Yönleri Değiştirerek Çevirin: Yumurtaları hep aynı yöne çevirmek, sarıyı tutan şalazanın (chalaza) kopmasına neden olabilir.
• 🐣 Çıkımdan Önce Çevirmeyi Durdurun: Yumurtaları çıkımdan üç gün önce çevirmeyi bırakın (tavuklar için 18. gün)

Neden Yumurtaların Çevrilmesi Gereklidir?

Tavuklar yumurtalarını düzenli olarak çevirir; dolayısıyla biz de bunu elektrikli kuluçka makinesinde taklit etmeliyiz.
Peki neden? Çevirmezsek ne olur?

Öncelikle, yumurta içindeki gelişim sürecine bakalım: Embriyo yavaş yavaş civcive dönüşür ve bu süreçte sıcaklık veya nemdeki küçük bir hata bile felakete yol açabilir.

1. Yapışmayı Önler

Embriyo oluşurken sarısı (yolk) hafifler ve yukarı doğru yüzer. Sarıyı dengede tutan şalaza adlı bükülmüş zar, yalnızca yumurtanın uç kısımlarına bağlıdır, yanlara değil.
Eğer yumurta çevrilmezse, sarı yukarı doğru yüzer ve sonunda iç kabuk zarına yapışır. Bu, embriyonun ölümüne yol açar. Düzenli çevirme, bu yapışmayı önler ve embriyonun sağlıklı gelişmesini sağlar.

2. Besin ve Atık Dengesini Sağlar

Çevirme işlemi, embriyonun taze besinlerle ve oksijenle temas etmesini sağlar. Aynı zamanda metabolik atıkların embriyodan uzaklaşmasına yardımcı olur.
Bu özellikle kuluçkanın ilk haftasında çok önemlidir.

Yumurtalar Nasıl Çevrilmelidir?

Deneyimli bir yetiştirici için basit görünen ama yeni başlayanlar için kafa karıştırıcı olabilen bir konu, yumurtanın hangi yönde çevrileceğidir.

• Yumurtaları doğadaki gibi yanlarına yatırarak yerleştirmenizi öneririz.
• Çevirme işlemi yandan yana olmalı, uçtan uca değil.
• Ticari kuluçkahaneler genellikle yumurtaları küçük uçları aşağı bakacak şekilde dik yerleştirir; bu yöntem doğaldan sapar ama alan tasarrufu sağlar.

Çevirme Yöntemleri ve Sıklığı

Yumurtanın ne kadar sıklıkla ve ne kadar çevrileceği, türün yapısına ve doğal yuvalama davranışlarına bağlı olarak değişir.

🐔 Tavuk Yumurtaları (ve diğer kümes kuşları):

Yaklaşık her saat başı 80° kadar çevrilmelidir.
Neden? Tavuklar yerde yuva yapan kuşlardır ve bu rutin, tavuğun doğal hareketlerini taklit eder. Saatte bir çevirme, ısı ve besin dengesini korur, embriyonun yapışmasını önler.

🦜 Papağan Yumurtaları:

Daha sık ve daha geniş açılarda (saatte birkaç kez yaklaşık 180°) çevrilmelidir.
Neden? Papağan yumurtalarında sarı, akına göre daha büyüktür ve bu da sarının daha kolay yukarı yüzmesine neden olur. Dolayısıyla, yapışmayı önlemek için daha sık ve tam dönüşler gereklidir.

Elle ve Otomatik Çevirme

Elle Çevirme:

Dikkat ve düzen gerektirir.
Otomatik çevirici kullanmıyorsanız, yumurtaları karıştırmamak için işaretleme yapmanız önerilir.
Her iki tarafa birer işaret koyabilir veya sırayla numaralandırabilirsiniz.

Otomatik Çevirme:

Zaman ve hata payını azaltır.
Otomatik sistemli bir kuluçka makinesi seçerken, çevirme yöntemine dikkat edin:

• Eğik Tepsiler veya Kanallar:
  Genellikle ticari üretimlerde (tavuk, hindi vb.) kullanılır. Ancak bu yöntem doğaldan sapar ve papağan gibi yaban türleri için uygun değildir.
• Hareketli Zemin veya Silindirler:
  Yumurta, dönen bir taban veya silindirler üzerinde hareket eder. Bu sistem daha geniş açıyla çevirmeye imkân verir ve egzotik veya yaban türlerinde daha etkilidir.
  
  

Altın Kural: Hep Aynı Yöne Çevirmeyin

Yumurtalar her seferinde aynı yöne çevrilmemelidir.
Bu durumda şalaza (sarının bağlı olduğu zar) bükülür, gerilir ve sonunda kopar. Bu da embriyonun ölümüne neden olur.
Elle çeviriyorsanız, her seferinde yönü değiştirin.
Otomatik sistem kullanıyorsanız, cihazın dönüş yönünü rastgele veya dönüşümlü yaptığına emin olun.

Çevirme Kaynaklı Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Bazı yumurtaların çıkmaması doğaldır; ancak sebeplerini bilmek, gelecekteki çıkım oranlarını artırmanıza yardımcı olur.
Çevirme ile ilgili hatalar genellikle aşağıdaki belirtilerle ortaya çıkar:

Elbette bu sorunlar farklı nedenlerle de ortaya çıkabilir. Başarılı bir çıkım için kuluçka sürecinin her yönü dikkatlice gözden geçirilmelidir.

Son ve En Önemli Adım: Ne Zaman Çevirmeyi Bırakmalı?

Çevirme işlemi çıkımdan üç gün önce durdurulmalıdır.
Çıkım sırasında çevirme, civcivlerin yaralanmasına veya ters pozisyonda (baş aşağı) çıkmasına neden olabilir.

Doğada tavuk, civcivlerin “cıvıltısını” duyduğunda çevirme işlemini bırakır.
Kuluçka makinesinde ise bu işlemi elle durdurmanız veya geri sayım sayacı kullanmanız gerekir.